Туберкулез – адамдар мен жануарлардың ертеден келе жатқан инфекциясы / Туберкулез – древнейшая инфекция человека и животных.

Туберкулез – адамдар мен жануарлардың ертеден келе жатқан инфекциясы.
Туберкулездің қоздырғышы көбінесе өкпеге әсер етеді және адамның иммунитетін бұзады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының бағалауы бойынша, әлемде шамамен 10 миллион адам туберкулезбен ауырады және жыл сайын 1,5 миллионнан астам адам осы аурудан қайтыс болады.
Туберкулездің қоздырғышы — Mycobacterium tuberculosis бактериясы. Ол сыртқы ортада тұрақты және кейбір жағдайларда кептірілген күйінде жылдар бойы сақталуы мүмкін.
Инфекция көзі – белсенді туберкулезбен ауыратын адамдар мен жануарлар (ірі қара, ешкі, иттер, құстар).
Ең қауіптісі – өкпе туберкулезімен ауыратын, бактериялық экскрециямен ауыратын науқастар.
Инфекцияның таралуындағы негізгі, маңызды берілу механизмі аэрогенді, ал таралу жолы – ауа-тамшылы.
Берілудің мүмкін жолдарына ауа-тамшылы шаң, жанасу, алиментарлы (тамақпен) және тік (жүктілік кезінде) жатады.
Кез келген адам туберкулезді жұқтыруы мүмкін.
Инкубациялық кезең 3 айдан бірнеше жылға дейін созылуы мүмкін.
90% жағдайда жасырын туберкулез инфекциясы инфекциядан кейін дамиды; 10%-да белсенді туберкулез (спецификалық қабыну) дамиды.
Аурудың белгілері ағзадағы инфекциялық процестің орналасуына байланысты.
Белсенді туберкулез дамыған кезде келесі белгілер болуы мүмкін:
— үш немесе одан да көп аптаға созылатын жөтел;
— қан кету,
— тыныс алғанда, жөтелгенде кеудедегі ауырсыну;
— тәбеттің төмендеуі, салмақ жоғалуы,
— шаршау,
— безгек,
— қалтырау,
— түнгі терлеу.
Туберкулез сонымен қатар дененің басқа мүшелері мен жүйелеріне, соның ішінде бүйрекке, омыртқаға, буындарға және миға әсер етуі мүмкін. Бұл жағдайда аурудың белгілері процестің локализациясына сәйкес келеді.
Аурудың бастапқы кезеңдерінде клиникалық көріністер іс жүзінде жоқ, бұл туберкулезбен ауыратын науқастардың медициналық көмекке кеш жүгінуіне әкеледі — айқын клиникалық көріністер пайда болғаннан кейін — жөтел, қызба, шаршау, салмақ жоғалту және т.б. Мұндай науқастар қазірдің өзінде туберкулезді жұқтырудың қауіпті көздері болып табылады, бұл олармен жақын жерде немесе топпен байланыста болған адамдардың жұқтыруына әкеледі.
Кейде туберкулез симптомсыз өтеді және кездейсоқ анықталады.
Туберкулезде жиі асқынулар болады, олардың жиі кездесетіні өкпе плевриті, пневмоторакс, туберкулезді лимфаденит, жоғарғы тыныс жолдарының туберкулезі, веноздық тромбоэмболия, септикалық шок және т.б.

Туберкулездің алдын алу
Туберкулездің таралуының алдын алуға бағытталған негізгі шаралар – балаларды иммундау, ауру және жұқтырған адамдарды ерте анықтау және емдеу, туберкулезді жұқтыру аймақтарында эпидемияға қарсы іс-шараларды жүргізу.
Ауруды ерте анықтау мақсатында елімізде тұрғындарды туберкулезге профилактикалық тексерулер жүргізілуде. Ересек тұрғындар үшін жылына кемінде бір немесе екі рет өкпені флюорографиялық тексеру қажет (кәсібіне, денсаулық жағдайына және әртүрлі қауіп топтарына мүшелігіне байланысты).
12 айдан асқан балалар үшін жыл сайынғы иммунологиялық сынақтар жүргізіледі (Манту сынағы, Диаскинтест). Туберкулез қоздырғышын жұқтыру қаупі жоғары болса, тексеру жиілігі артады.
Туберкулезге қарсы спецификалық иммунитет туберкулезге қарсы вакциналармен (БЦЖ және БЦЖ-М) иммундау арқылы қол жеткізіледі.
Жаңа туған нәресте өмірінің алғашқы күндерінде перзентханада егіледі, бұл иммунитетті 5-7 жылға дейін қамтамасыз етеді. Манту сынамасы теріс болса, туберкулезге қарсы қайталама вакцинация 7 жаста жүргізіледі.
Иммундау жас балаларда туберкулезді менингиттің дамуын болдырмайды, балаларды туберкулездің ауыр түрінен қорғайды және жұқтырған кезде оның даму қаупін азайтады.
Арнайы емес профилактика отбасының барлық мүшелерін туберкулезге уақтылы тексеруден, инфекция ошағындағы контактілерді тексеруден, сондай-ақ салауатты өмір салты қағидаттарын сақтаудан тұрады – зиянды әдеттерден бас тарту, дұрыс тамақтану, жұмыс пен демалыстың оңтайлы үйлесімі, жеткілікті ұйқы, таза ауада физикалық белсенділік.

Өз денсаулығыңызды күтіңіз!
Уақтылы туберкулезге профилактикалық тексеруден өтіңіз!

Туберкулез – древнейшая инфекция человека и животных.
Возбудитель туберкулеза наиболее часто поражает легкие и нарушает иммунитет человека.
По оценкам ВОЗ, в мире порядка 10 миллионов человек страдают туберкулезом, а в год от него умирают более 1,5 миллиона человек.
Возбудитель туберкулеза – бактерия Mycobacterium tuberculosis. Она устойчива во внешней среде и в некоторых случаях способна сохраняться в высушенном виде годами.
Источник инфекции – больные активной формой туберкулеза люди и животные (крупный рогатый скот, козы, собаки, птицы).
Наиболее опасны – больные лёгочной формой туберкулеза с наличием бактериовыделения.
Основной, наиболее значимый в распространении инфекции механизм передачи – аэрогенный, а путь передачи — воздушно-капельный.
Возможны воздушно-пылевой, контактный, алиментарный (с пищей), вертикальный (во время беременности) пути передачи.
Заразиться туберкулёзом может любой человек.
Инкубационный период может длиться от 3 месяцев до нескольких лет.
В 90% случаев после инфицирования формируется латентная туберкулезная инфекция, в 10% – развивается активный туберкулёз (специфическое воспаление).
Симптомы заболевания зависят от локализации инфекционного процесса в организме.
При развитии активного туберкулёза возможны следующие симптомы:
— кашель, продолжающийся три или более недель,
— кровохарканье,
— боли в груди во время дыхания, при кашле,
— потеря аппетита, потеря веса,
— усталость,
— лихорадка,
— озноб,
— ночная потливость.
Туберкулез может поражать также другие органы и системы организма, включая почки, позвоночник, суставы, головной мозг. В таком случае симптомы заболевания соответствуют локализации процесса.
На ранних стадиях заболевания клинические проявления практически отсутствуют, что приводит к позднему обращению больных туберкулезом за медицинской помощью — после появления выраженных клинических проявлений — кашля, повышения температуры, утомляемости, снижения веса и т.д. Такие больные уже являются опасными источниками туберкулезной инфекции, что приводит к инфицированию лиц, контактирующих с ними по месту проживания или в коллективе.
Иногда туберкулёз протекает в бессимптомной форме и выявляется случайно.
При туберкулезе часты осложнения, среди которых наиболее распространены легочный плеврит, пневмоторакс, туберкулезный лимфаденит, туберкулёз верхних дыхательных путей, венозная тромбоэмболия, септический шок и другие.

Профилактика туберкулеза

Основными мерами, направленными на предупреждение распространения туберкулёза, являются иммунизация детского населения, раннее выявление и лечение больных и инфицированных лиц, проведение противоэпидемических мероприятий в очагах туберкулёзной инфекции.
В целях раннего выявления заболевания в нашей стране проводятся профилактические обследования населения на туберкулез. Для взрослого населения предусмотрено флюорографическое обследование легких с кратностью не реже одного — двух раза в год (в зависимости от профессии, состояния здоровья и принадлежности к различным группам риска).
Для детей, начиная с 12-ти месячного возраста проводятся ежегодные иммунологические исследования (проба Манту, Диаскинтест). При высоком риске инфицирования возбудителем туберкулеза кратность обследования увеличивается.
Специфический противотуберкулёзный иммунитет достигается иммунизацией противотуберкулёзными вакцинами (БЦЖ и БЦЖ-М).
Новорожденного прививают в первые дни жизни в родильном доме, что обеспечивает иммунитет длительностью 5-7 лет. Повторную прививку против туберкулёза проводят в 7 лет при наличии отрицательной пробы Манту.
Иммунизация предупреждает развитие туберкулезных менингитов у детей раннего возраста, защищает детей от тяжелых форм туберкулеза и снижает риск его развития при инфицировании.
Неспецифическая профилактика заключается в своевременном обследовании на туберкулёз всех членов семьи, обследование контактных лиц в очаге инфекции, а также соблюдение принципов здорового образа жизни – отказ от вредных привычек, правильное питание, оптимальное сочетание режима труда и отдыха, достаточный сон, двигательная активность на свежем воздухе.

Берегите здоровье!
Своевременно проходите профилактические обследования на туберкулез!